Wapń
Rok odkrycia: 1808 | Humphrey Davy
Wapń jest najobficiej występującym minerałem w organizmie. Dziewięćdziesiąt dziewięć procent wapnia w organizmie znajduje się w kościach i zębach. Wapń stanowi integralną część struktury kości, które są niezbędne do utworzenia szkieletu podtrzymującego ciało w pozycji pionowej i umożliwiającego ruch. Wapń w kościach służy również jako magazyn, z którego organizm może pobierać wapń, aby zrekompensować sobie jego niskie spożycie. Pozostałe 1% wapnia w organizmie znajduje się w płynach ustrojowych. Tam wapń pomaga w prawidłowej regulacji ciśnienia krwi i ruchów mięśni. Organizm potrzebuje wapnia dla zdrowych kości. Kości stale przyjmują i wytracają różne pierwiastki w cyklu ciągłej przebudowy. Wapń tworzy kryształy na osnowie z kolagenu białkowego. Proces ten nazywa się mineralizacją. Podczas mineralizacji, gdy kryształy stają się gęstsze, nadają kościom odpowiednią wytrzymałość i sztywność. U większości ludzi szczytowa masa kostna pojawia się przed ukończeniem 20 roku życia, a gęste kości najlepiej będą chronić przed związaną z wiekiem utratą masy kostnej i złamaniami. Wapń jest ważny na wszystkich etapach życia, a szczególnie w okresach równomiernego wzrostu, niemowlęctwa, dzieciństwa i dojrzewania, a także ciąży i laktacji. Wapń we krwi pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi. Wapń uczestniczy również w regulacji skurczów mięśni, przekazywaniu impulsów nerwowych, wydzielaniu hormonów oraz aktywacji niektórych reakcji enzymatycznych.
Główne źródła wapnia
Mleko i produkty mleczne, małe ryby (z ościami), tofu na bazie wapnia (twaróg fasolowy), rośliny strączkowe, szpinak, kapusta pekińska, jarmuż, brokuły.
Biodostępność wapnia
Wchłanianie wapnia przez organizm wzrasta dzięki obecności witaminy D i zmniejsza się w obecności kwasu szczawiowego i fitynowego w pożywieniu. Dlatego też pokarmy o wysokiej zawartości wapnia, które są również bogate w kwas szczawiowy (np. szpinak, słodkie ziemniaki, rabarbar i fasola) lub kwas fitynowy (np. nasiona, orzechy, zboża) powodują mniejsze wchłanianie wapnia w porównaniu do żywności bez inhibitorów, takiej jak mleko i produkty mleczne. Diety bogate w sód lub fosfor (np. napoje typu cola) również negatywnie wpływają na poziom wapnia w kościach.
Zagrożenia związane z niewystarczającym spożyciem wapnia
Wapń ma kluczowe znaczenie pod względem kurczliwości mięśni i przekazywania impulsów nerwowych, a organizm ściśle reguluje poziom wapnia we krwi. Jeśli spożycie wapnia jest niskie, organizm będzie pobierał wapń z kości. Niskie spożycie wapnia w długim czasie powoduje osteomalację, czyli stan, w którym kości stają się słabe z powodu braku wapnia. Niewystarczająca ilość wapnia w kościach może również wynikać z niedostatecznej podaży witaminy D, która jest niezbędna do wchłaniania wapnia i jego odkładania w kościach. Dlatego też odpowiednie spożycie wapnia i witaminy D jest niezbędne dla zachowania integralności kości i wzrostu kości.